به گزارش خبرگزاری مهر، از هر مسلمانی بپرسیم غدیر چه روزی است احتمالا جواب می دهد که: روزی که پیامبر(صلی الله علیه و آله)، امیرالمومنین(علیه السلام) را به جانشینی خودش منسوب کرد. تقریبا می توان گفت این جواب غلط یا به عبارت بهتر ناقص است، چون پیامبر بارها و بارها قبل از غدیر این کار را انجام داده بود. تقریبا همه مراحل دعوت پیامبر با معرفی جانشینش همراه بود. در همان روز دعوت خویشان پیامبر سه مرتبه پرسید چه کسی حاضر است اولین نفر به من ایمان بیاورد تا جانشین من شود و هر سه مرتبه امام علی علیه السلام تنها کسی بود که اظهار ایمان کرد و پیامبر هم فرمودند که علی علیه السلام خلیفه و وصی و وارث من است. در جریان نزول آیه ولایت (انما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلوه و یؤتون الزکوه و هم راکعون) پیامبر اعلام کردند که منظور از این آیه امام علی علیه السلام است. در روزی پیامبر با اصحاب در باغی نشسته بودند و به همه اصحاب دستور دادند که امام علی علیه السلام را با عنوان امیرالمومنین خطاب کنند. و در بسیاری از موقعیت های دیگر (مانند غزوه تبوک، احادیث پرشمار و …) هم این کارها بارها و بارها تکرار شد پس ویژگی غدیر چیست؟
یکی از ویژگی های عیدالله الاکبر این است که پیامبر در این روز که عمومی ترین اعلام هم بود، تنها به اعلام کردن بسنده نکرد بلکه اتفاق اصلی این بود که پیامبر صلی الله علیه و آله دستور داد تا دو خیمه در کنار هم برپا شود، یکی برای خودش و دیگری برای امام علی علیه السلام و فرمودند که کسی از این بیابان بیرون نرود مگر اینکه ابتدا به خیمه من بیاید و با من به عنوان پیامبر تجدید بیعت کند و سپس به خیمه امام علی علیه السلام برود و با او بیعت کند. عنوان اصلىِ بیعت در غدیر عبارت بود از اقرار و قبولِ امامت امیرالمؤمنین علیه السلام و امامان از فرزندان او تا آخرینِ آنها که حضرت مهدى علیه السلام بوده و امامتشان تا روز قیامت است، با قبول تمام شئون و مقاماتى که درباره ى آنان در متن خطبه ذکر شده است.
برخی گفتند که بیعت کردن این جمعیت کاری بسیار زمان بر و مشکل است اجازه بدهید تا از هر گروهی شخصی به نمایندگی بیعت کند، اما پیامبر صلی الله علیه و آله به مخالفت کرده و فرمودند که تک تک افراد باید شخصا با امام علی علیه السلام بیعت کنند هرچند طولانی شود. حتی پیامبر دستور دادند که طشت آبی بیاورند که نصف آن در خیمه امام علی علیه السلام و نصفی از آن بیرون باشد و زنان دست خود را در طرفی از طشت درون آب و امام علی علیه السلام هم از درون خیمه دست مبارکشان را در آب بگذارند و به این طریق بیعت کنند.
علاوه بر این تمام افراد طبق دستور پیامبر صلی الله علیه و آله موظف بودند که با نام امیر المومنین به امام علی علیه السلام در خیمه سلام کنند و این اعمال سه روز طول کشید. پس یکی از ویژگی های غدیر در اقرار و تعهد گرفتن از مردم بود. بعضی از مواردی که مردم در اثنای خطبه و پس از آن متعهد شدند عبارتست از:
۱- شنیدیم، پس کسى نخواهد گفت: ‘من نشنیدم و متوجه نشدم.
۲- در مقام عمل اطاعت مى کنیم و سر تسلیم فرود مى آوریم.
۳- در قلب و ضمیرمان به این مطلب راضى هستیم.
۴- زندگى و مرگ و حشر و بعث ما بر این عقیده خواهد بود.
۵- در این مطالب تغییر و تبدیل نمى دهیم.
۶- در این مطالب شک به دل راه نمى دهیم.
۷- این مطالب را در آینده انکار نمى کنیم، از قول خود برنمى گردیم، عهد خود را نمى شکنیم و به وعده ى خود وفا مى کنیم.
۸- از قول تو، به نزدیکان و دوردستان از فرزندان و فامیل خود مى رسانیم.
پیامبر صلى اللَّه علیه و آله در این مورد تأکید خاصى داشتند که این بیعت نه تنها از جانب خداوند دستور داده شده، بلکه در حکمِ بیعت با خود خداوند است. در این باره جملات زیر را فرمودند:
۱- این بیعت از جانبِ خداوند و به امر اوست.
۲- آنان که این بیعت را انجام مى دهند در واقع با خدا بیعت مى کنند.
۳- من با خدا بیعت کرده ام و على هم با من بیعت کرده است.
۴- با خداوند بیعت کنید، و با من و على و حسن و حسین و امامان بیعت کنید.
۵- آنان که در بیعت نمودن با او از یکدیگر سبقت بگیرند رستگارانند و در باغهاى نعمت خواهند بود.
۶- هرکس این بیعت را بشکند بر ضرر خود کار کرده، و هر کس به آنچه با خدا عهد کرده وفا کند خداوند به او اجر عظیم عنایت فرماید.
خطبه غدیر شامل مطالب فوق العاده مهمی است که متاسفانه ما عموما تنها چند جمله از آن را حفظ کرده ایم و از باقی آن مطلع نیستیم. ما در ادامه برخی سرفصل های خطبه را مرور کردیم تا آشنایی اجمالی ای با مطالب خطبه ایجاد شود:
فرمان الهى در اداى مطلبى مهم
– اقرار در عبودیت، شهادت به ربوبیت؛
– اداى مطالب وحى شده به حضرت از ترس عقاب خداوند؛
– عدم ابلاغ ولایت مساوى با عدم انجام رسالت؛
– خدا در این ابلاغ حضرت را حافظ است؛
– نزول آیه ابلاغ؛
– نازل شدن جبرئیل سه مرتبه و اعلام در رساندن ولایت على‌علیه السلام؛
– بیان جایگاه امیرالمؤمنین و نسبت او به پیامبر؛
– على(ع) مصداق آیه انما ولیکم اللّه و رسوله و الذین امنوا مى‌باشد؛
– درخواست حضرت‌صلى الله علیه وآله وسلم از جبرئیل مبنى بر معاف شدن از ابلاغ به خاطر کمى متقین و کثرت منافقان
– صفات منافقان: عدم یکى بودن قلب و زبان، آزار بسیار پیامبر و…؛
– عدم معرفى منافقان در غدیر به وسیله حضرت به خاطر اکرام پیامبر صلى الله علیه وآله و سلم نسبت به آنها؛
اعلان رسمى ولایت و امامت دوازده امام علیهم السلام
– حضرت با لفظ معاشر الناس مردم را شاهد مى‌گیرند؛
– امامت على‌علیه السلام بر هر جنبده‌اى لازم است؛
– مخالفان از او مورد لعن و تبعیت‌کنندگان مورد رحم هستند؛
– تذکر به اینکه این آخرین سخنرانى حضرت مى‌باشد؛
– امامان‌علیهم السلام از نسل على‌علیه السلام مى باشند؛
– علم حلال و حرام را بعد از خدا و پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم، ائمه علیهم السلام مى‌دانند؛
– فضیلت دادن على‌علیه السلام بر دیگران؛
– تذکر و سفارش به اینکه از ولایت او رو برنگردانید و به سرزنش مردم توجه نکنید؛
– على‌علیه السلام اول مؤمن، اول نمازگزار و…؛
– شک در هر یک از ائمه شک در همه آنهاست و شک کننده در آتش است؛
– اشاره به حدیث ثقلین و اینکه این دو از هم جدا نمى‌شوند.
معرفى و بلند کردن على علیه السلام به وسیله پیامبر صلى الله علیه وآله و سلم
– بلند کردن دست امیرالمؤمنین علیه السلام به وسیله پیامبرصلى الله علیه و آله و سلم؛
– اعلام حدیث معروف من کنت مولاه فهذا على مولاه؛
– على علیه السلام وزیر، وصى و خلیفه پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم و خازن علم او است؛
– دعا بر یارى‌کنندگان او و لعن بر منکرین او؛
– بیان آیه اکمال الیوم اکملت لکم…؛
– غیر از اسلام دینى پذیرفته نیست.
تأکید بر توجه امت به مسئله امامت
– اکمال دین با امامت او است؛
– امامت در نسل او است؛
– پذیرش ولایت او شرط قبولى اعمال است؛
– خدا و پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم از او راضى‌اند؛
– هر آیه مدح و رضایتى در قرآن در مورد او است؛
– نبى شما بهترین نبى و وصى او بهترین وصى است؛
– باز تأکید بر اینکه ذریه پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم از نسل او هستند؛
– حسادت به او باعث از بین رفتن اعمال است؛
– سوره عصر در حق او است؛
– خدا را شاهد گرفتن بر ابلاغ مطالب.
اشاره به کارشکنى‌‌هاى منافقان
– قبل از این پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم پیامبرانى بوده‌اند، با وفات وى به عقب برنگردید؛
– مصداق اتم صبر و شکر، در على و اولاد اوعلیهم السلام مى‌باشد؛
– بیان آیات عذاب و لعن در مورد آنها که بعد از حضرت کارشکنى مى‌کنند؛
– غدیر را حاضران به غایبان و پدران به فرزندان تا قیامت برسانند؛
– بعد از پیامبر، امامت را غصب مى‌کنند؛
– علم امر و نهى نزد اهل بیت‌علیهم السلام مى‌باشد.
بیعت گرفتن رسمى
در طول سه روز توقف در غدیر پس از ایراد خطابه، چند ماجرا به عنوان تأکید و اهمیت غدیر به وقوع پیوست: پیامبر در این مراسم، عمامه خود را (که سحاب نام داشت) به نشانه جانشینى امیرالمؤمنین بر سر آن حضرت قرار دادند.
حسان بن ثابت از پیامبر درخواست کرد تا در مورد غدیر شعرى بگوید، و با اجازه حضرت اولین شعر غدیر را سرود.
جبرئیل به صورت انسانى ظاهر شد و خطاب به مردم فرمود: پیامبر براى على بن ابى‌طالب عهد و پیمانى گرفت که جز کافر به خدا و رسولش آن را بر هم نمى‌زند.
مردى از منافقین گفت: خدایا، اگر آنچه محمد مى‌گوید از طرف توست سنگى از آسمان بر ما ببار یا عذاب دردناکى بر ما بفرست در همان لحظه سنگى از آسمان بر سر او فرود آمد و او را هلاک کرد، و این معجزه تأیید الهى بر غدیر را براى همگان روشن کرد که مفسران از جمله برخی مفسرین سنی شان نزول آیات سئل سائل بعذاب واقع … (آیات ابتدایی سوره معارج) را در این مورد ذکر کرده اند.
پس از سه روز مراسم پر شور غدیر پایان یافت، و آن روزها به عنوان ایام الولایه در صفحات تاریخ نقش بست. مردم پس از وداع با پیامبرشان و معرفتِ کامل به جانشینان آن حضرت تا روز قیامت، راهى شهر و دیار خود شدند. خبرِ واقعه غدیر در شهرها منتشر شد و به سرعت شایع گردید و بدین گونه خداوند حجتش را بر همه مردم تمام کرد.
اکنون با گذشت هزار و چهارصد نام غدیر همچنان بر بلندترین قله تاریخ اسلام مى‌درخشد؛ و خطابه غدیر به عنوان آخرین و بزرگترین پیام الهى در تاریخ انبیا براى بشریت شناخته شده است.
*نویسنده: مهدی رضائیان، منبع: حسینیه مجازی بیرق
نظر شما